امین طیب طاهر، بهنام یاوری و جواد جواهری | رسانه ملی وضع موجود، مسائل و راهکارها

دانشــگاه عمومــی، عنوانــی کــه سال هاســت پــس از اطــلاق آن بــه ســازمان صداوســیما از ســوی معمــار کبیــر انقــلاب اســلامی، همــواره به منزلــه طــراز ارزیابــی ایــن ســازمان مطــرح بــوده و می تــوان گفــت، دال مرکــزی بســیاری از نقدهــای درون گفتمانــی بــه ایــن ســازمان در ســال های پــس از انقــلاب بــوده اســت. بــدون تردیــد صداوســیما، یــک دانشــگاه عمومــی بــرای تربیــت و هدایــت مــردم جامعــه و جهانیــان اســت؛ امــا ایــن ســازمان، بــا وجــود قوت هــای فــراوان، ضعف هایــی نیــز دارد. بــر طــرف ســاختن ایــن ضعف هــا بــه تحقــق شــأن دانشــگاهی ســازمان در ســطح داخلــی، ایفــای نقــش رهبری رســانه ای در بعــد داخلــی و هدایــت افــکار عمومــی در ســطح جهانــی می انجامــد. در همیــن راســتا، انقــلاب اســلامی آرمان هایــی چــون مبــارزه بــا ظلــم، اشــرافی گری و تحجــر، اســتقلال و عــدم وابســتگی بــه شــرق و غــرب و خدمــت بــه مســتضعفان دارد و هنــر متعهــد ابــزار مناســبی بــرای تحقــق ایــن آرمان هاســت. امــا بــا انــدک دقــت و تأمــل در برنامه هــای صداوســیما، می تــوان دریافــت کــه صداوســیما، نــه تنهــا شانه به شــانه مســائل انقــلاب و تبییــن آموزه هــای انقلابــی اســلام پیــش نمــی رود بلکــه فاصلــه زیــادی بــا آن هــا دارد. عملکــرد صداوســیما در دوره اخیــر نشــان می دهــد کــه برنامه هایــش بیــش از آن کــه بــرای مــردم و درصــدد تحقــق آرمان هــای اســلامی امــام (ره) باشــد، بــرای مســئولان و قشــری خــاص و محــدود از جامعــه اســت. در حــال حاضــر، بســیاری از پژوهش هــای مرتبــط بــا صداوســیما و انتقــادات مطــرح شــده دربــاره آن، یــا سیاســی هســتند؛ یــا بــا نگاهــی دلســوزانه امــا «خــارج از گــود» بــه مســائل و مشــکلات ایــن رســانه بــزرگ ملــی می نگرنــد. بــا توجــه بــه وضعیــت پیش گفتــه، پژوهشــکده حکمــت در ســال های گذشــته باهــدف کمــک بــه تعالی بخشــی رســانه ملــی، کارگــروه مطالعــات ســازمان صداوســیما را در گــروه سیاســت گذاریفرهنگــی ایجــاد کــرد. ایــن کارگــروه در پژوهش هــای خــود، بــه آسیب شناســی ســازمان از طریــق مصاحبــه بــا مدیــران، برنامه ســازان و کارشناســان رســانه ملــی، بــا رویکــردی سیســتمی و ســازوکاری پرداختــه اســت. بــر ایــن اســاس، کوشــش شــده تــا پــس از شناســایی مســائل مهم ســازمان، دلایــل ســاختاری و سیســتمی عملکــرد نامطلــوب اســتخراج شــوند و راه حل هــای متناســب (پیشــنهادها و توصیه هــای سیاســتی) ارائــه شــوند. البتــه در ایــن گــزارش بــه مــوارد کلــی و عمومی تــر پرداختــه شــده اســت و بایــد دانســت کــه تحلیل هــای تخصصــی و حرفه ای تــر در ادامــه ضــروری اســت چراکــه هــدف از انجــام ایــن پژوهــش، کمــک بــه مدیــران ارشــد ســازمان صداوســیما در تحلیــل و ارزیابــی وضعیــت فعلــی رســانه ملــی بــا بررســی مســائل مهــم و ارائــه راهــکار متناســب بــوده اســت. ایــن گــزارش دارای دو بخــش کلــی اســت. در بخــش اول وضعیــت فعلــی ســازمان را بــر اســاس الگــوی عناصــر هفتگانــه مک کنــزی ترســیم می کنیــم و مســائل مهــم هــر بخــش را به اختصــار توضیــح می دهیــم. البتــه بایــد گفــت کــه ایــن گــزارش، خــود را متعهــد بــه پیــروی کامــل از الگــوی مک کنــزی نمی دانــد و از آن، بــه منزلــه یــک الگــو بــرای طبقه بنــدی داده هــای پژوهــش بهــره بــرده اســت. در بخــش دوم نیــز، پــس از تشــریح مســائل مهمــی کــه ســازمان صداوســیما در حــال حاضــر بــا آن هــا مواجــه اســت، بــه ارائــه راهــکار متناســب می پردازیــم.

این مطالعه در پژوهشکده سیاست‌پژوهی و مطالعات راهبردی حکمت با همکاری امین طیب طاهر، بهنام یاوری، جواد جواهری در دی ماه 1395 انجام شده‌است.