هوشنگ شیخی | رهبری با اندیشه جهانی / راز محبوبیت امام خمینی(ره) چیست؟

امام خمینی(ره)، بنیان‌گذار کبیر انقلاب اسلامی ایران، در تغییر و تحولات جهانی نقش بسزایی داشتند، به نحوی که با قیام خود مردم جهان را از خواب غفلت بیدار کردند و بیداری اسلامی را برای جوامع اسلامی به ارمغان آوردند.

امام(ره) حقیقتی همیشه جاودان است و با زلال اندیشه‌های پاک و نورانی‌اش و هدایت‌های داهیانه خود در نهضتی الهی پایه‌گذار نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران شد؛ به طوری که به فرموده مقام معظم رهبری «این انقلاب، بی نام خمینی (ره) در هیچ کجای جهان شناخته شده نیست.» به درستی که خمینی روح بلند خدا بود در کالبد زمان و این روح خدا همیشه در قلوب و حافظه ملت بزرگ ایران و آزاداندیشان جهان جاودانه خواهد ماند.

ایکنا آذربایجان‌غربی، در آستانه سالروز رحلت جانگداز این امام بزرگوار با هوشنگ شیخی، تحلیلگر پژوهشکده سیاست‌پژوهی و مطالعات راهبردی حکمت و مدرس دانشگاه و تحلیلگر  سیاسی، گفت‌وگویی داشته است که در ادامه می‌خوانیم:

به لحاظ سیاسی شخصیت امام خمینی (ره) را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

به لحاظ تحلیل روانشناسی سیاسی نخبگان، باید گفت شخصیت امام خمینی(ره) دارای وجوه مختلفی است که هر یک از این وجوه بر نقش‌آفرینی ایشان و رهبری در انقلاب هم تأثیرگذار بود. برخی نقش و شخصیت امام(ره) را فقط کاریزماتیک می‌بینند، اما واقعیت این است که مرجع تقلید، سید بودن، توجه توأمان به فلسفه و عرفان، اعتبار خانوادگی و نفوذ اجتماعی، آگاهی به زمان، بینش سیاسی فوق‌العاده، توان کم‌نظیر رهبری و بسیج کنندگی و در نهایت کاریزمای شخصی همگی در ترکیب با یکدیگر شخصیت امام خمینی (ره) را شکل دادند به طوری‌که ایشان پدیده قرن بود و حتی قرن بیستم را می‌توان قرن امام خمینی دانست.

آرمان‌های امام خمینی (ره) متشکل از چه مواردی بود؟

آرمان‌های امام(ره) در سیره ایشان به خوبی قابل شناخت است. امام جهانی می‌اندیشید و مخاطب آرمان‌ها و افکارش فقط شیعیان یا مردم ایران نبود بلکه ایشان در گستره جهانی به عدالت و آزادی بر پایه آموزه‌های اسلامی اعتقاد داشتند و همین امر باعث شد که مستضعفان جهان مخاطب اندیشه‌هایش باشند. در اندیشه امام این دنیا آنتاگونیسم مستکبرین و مستضعفین برای برپایی عدالت و ادای تکلیف است، روش و رویکرد امام‌ تکلیف‌محور بود و از این رو محور سیاست‌ورزی و سیاست‌گذاری در آرمان امام خمینی(ره) همین عدالت و آزادی و مبارزه با استکبار است. مصداق استکبار چه در شرق عالم و چه در غرب عالم باشد فرقی نمی‌کند، بررسی سیره امام و صحیفه به لحاظ ملی نیز نشان می‌دهد که ایشان به طور جدی استقلال کشور و عزت ایرانیان را مورد توجه و تأکید قرار داده‌اند. امام خمینی(ره) توجه ویژه‌ای به نقش مردم در برپایی حکومت و تداوم آن داشته‌اند و همین هم باعث می‌شد همواره ارتباط عمیقی با مردم داشته باشند و مردم را اعم از مردم کوچه و بازار، کشاورز، کارمند و کارگر را ولی نعمت بدانند و بر ارج نهادن به حقوقشان تأکید تام داشته باشند.

اگر امام خمینی(ره) اکنون حضور داشتند با چه مواردی موافق و مخالف بودند؟

تحلیل من این است که خط فکری و عقیدتی حضرت امام خمینی(ره) همان خط فکری و عقیدتی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای است و از این بابت که همان تقید به عدالت و آزادی بر مبنای اسلام ناب محمدی(ص)، حفظ استقلال کشور، ایستادگی در مقابل استکبار و اهمیت نقش مردم در حکومت و مشارکتشان را اکنون در اندیشه رهبر معظم انقلاب مشاهده می‌کنیم بنابراین خط امام و رهبری یکی است. مقام معظم رهبری اخیراً در پیام به مجلس شورای اسلامی هم تصریح کردند که کشور در دهه پیشرفت و عدالت نمره مطلوبی در عدالت نگرفته است و همان مخالفت‌هایی که اکنون مقام معظم رهبری با اشرافی‌گری، بی‌عدالتی‌های اقتصادی و اجتماعی، فساد و ثروت‌اندوزی برخی از مسئولان دارند امام (ره) هم همان مخالفت‌ها را ابراز می‌کردند.

ایکنا ـ راز محبوبیت امام خمینی(ره) تا به امروز چیست؟

توجه به توده‌های مردم، اهتمام جدی به برپایی عدالت اجتماعی، دفاع از مظلومان و مستضعفان و ولی نعمت دانستن مردم برای مسئولان از جمله رازهای ماندگاری محبوبیت امام خمینی(ره) است و معنویت‌گرایی و بی‌تکلف بودن نیز در این میان تأثیر بسزایی دارد.

به نظر شما فقدان امام خمینی(ره) چه تأثیراتی بر کشور داشت؟

رحلت امام خمینی(ره) صدمه‌ای بزرگ به جهان اسلام بود و اصولاً وقتی که رهبر یک انقلاب از دنیا می‌رود این گمان به وجود می‌آید که کار آن انقلاب تمام است چراکه تماماً بر پایه کاریزمای آن شخصیت برجسته شکل گرفته است، اما این شخصیت صرفاً بر مبنای کاریزما شکل نگرفته بود بلکه جایگاهی بوده و هست که خود متصل به چندین عامل است که برخی‌ قابل بازیابی و بازآفرینی هستند. مثلاً اکنون که به گفته‌های پیشینیان رجوع می‌کنیم تلقی پررنگی از آن دوران داریم مبنی بر اینکه بعد از امام (ره)، شاید انقلاب اسلامی و نظام با خلأ و بحران رهبری مواجه شود. وقتی که تاریخ جمهوری اسلامی ایران در سی سال گذشته را ورق می‌زنیم و به حوادث مختلف آن می‌اندیشیم، نقش حیاتی خلف حضرت امام خمینی(ره) یعنی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای را مشاهده می‌کنیم به طوری‌که هم به خوبی از عهده رهبری برآمده‌اند و هم بسیار سریع بر امور مسلط شده و با ساختارسازی‌ و نهادسازی‌های مستمر در جامعه برآمده از انقلاب و جنگ، حتی یک لحظه هم بعد از رحلت امام(ره) کشور با خلأ و بحران رهبری مواجه نشد. بنابراین اندیشه‌ها و آرمان‌های امام خمینی (ره) در نظام جمهوری اسلامی ایران کماکان جریان و تداوم دارد و محور اصلی حرکت آن هستند.