هوشنگ شیخی | نقش معنویت‌گرایی در جهان پساکرونا
هوشنگ شیخی، تحلیل‌گر کارگروه تحولات سیاسی پژوهشکده سیاست‌پژوهی و مطالعات راهبردی حکمت در گفتگو با خبرگزاری ایکنا عنوان کرد: همه‌گیری بیماری کرونا باعث تغییرات متعددی در دنیا، از جمله تعطیلی کسب‌وکار، مراکز آموزشی، فرهنگی، مراکز زیارتی، سیاحتی، توقف و محدودیت در فعالیت مراکز تولیدی و قرنطینه جهانی شد و طبیعی است که در صورت تداوم این وضعیت باید منتظر بروز بحران در اقتصاد جهانی و ظهور بحران‌های سیاسی در کشورها بود. با صراحت بیشتری می‌توان گفت حداقل در کوتاه‌مدت تمرکز بر مسائل داخلی کشورها و به ویژه مسائل انسانی، اجتماعی و امنیت جامعه در سطوح ملی مورد توجه قرار خواهد گرفت.
وی درباره تغییرات نظام سرمایه داری در دنیای پسا کرونا افزود: شعاری که نظام سرمایه‌داری با صدای بلند سر می‌داد که قادر و مایل به اداره جهان است اکنون چیزی از توفیق آن مشاهده نمی‌شود. این به معنای تسلط ایده‌های سوسیالیستی و تسلط جریانات چپ در جهان پساکرونا نیست بلکه تعدیل سیاست‌های بازاری شدن همه چیز از جمله بهداشت عمومی و ایجاد تغییراتی در سیاست‌های نظام سرمایه‌داری است.
تحلیل‌گر پژوهشکده حکمت اضافه کرد: بحران جهانی کرونا به بشریت یادآور شد آن تصوری که از خود در جهان داشت، پنداشت صحیحی نبوده و نخوت و تکبر ناشی از پیشرفت و سیطره تام بر طبیعت بی‌مبنا بوده است و این تصور اجتماعی می‌تواند نوع تعامل بشر با طبیعت و درک از خویش را دگرگون سازد. نشانه‌هایی از پیامدهای اجتماعی دیگری هم در این ایام به چشم می‌آید که در سطوح مختلف مواردی همانند افزایش اختلافات خانوادگی، تشدید قطبیت اجتماعی، افزایش احساس محرومیت نسبی، افزایش شفقت عمومی که به طور مثال در کشور ما در قالب پویش‌های مقابله با کرونا و همدلی و مواسات ظاهر شده و همچنین افزایش وابستگی به ارتباطات مجازی را می‌توان نام برد.
پیامدهای اجتماعی نیز آثار سیاسی خواهند داشت، اما علاوه بر این آثار در حوزه سیاسی می‌توان به اعتنای بیشتر به تجربه مدیریت‌های محلی، تشکیک در باب حکومت متمرکز، جهانی‌شدن، ظهور ناسیونالیسم شهروندمحور، محوریت یافتن سیاست‌های سلامت و فروپاشی تصور شکست‌‌ناپذیری دولت‌ها در اذهان عمومی اشاره کرد که هر یک به خودی خود می‌تواند جهت‌گیری و سیر تحولات آینده را مشخص کند.
وی درباره نظر برخی از تحلیلگران سکولار و اکثراً غربی معتقدند که گرایش به دین در اثر بحران کرونا کم شده است،گفت: برخلاف این تحلیلگران این بحران به بشر یادآور شد که تصور «انسان خداگونه» محلی از اعراب ندارد و کل بشریت اکنون مقهور یک ویروس شده است و در اثر این بحران به جا آوردن مناسک مذهبی جمعی کاهش یافته، اما این به معنای کاهش معنویت نمی‌تواند باشد و اغلب مطالعات افکارسنجی هم چنین چیزی را نشان می‌دهند و تحلیل این است که در زمان مرگ اندیشی و مرگ آگاهی و خصوصاً در اثنای چنین بحرانی که استیصال حاصل می‌شود، میزان توجه به خالق هستی و باورهای دینی افزایش می‌یابد.
هوشنگ شیخی اذعان داشت: در کشور ما خدامحوری و ایمان قلبی به دین افزایش یافته، کاهش تکبر و غرور دنیوی رخ داده است و نتایج نظرسنجی ایسپا در سطح ملی‌نشان می‌دهد که ۴۷ درصد مردم ایران گفته‌اند اهمیت دین و خدا در این مدت برایشان بیشتر از قبل شده و ۴۸.۴ درصد نیز گفته‌اند نظرشان در خصوص دین و خدا تغییری نکرده است و فقط ۳.۵ درصد مردم گفته‌اند اهمیت دین و خداوند برایشان کمتر از قبل شده که این واقعیت‌های آماری نشان می‌دهد اتفاقاً ادعای بسیاری از تحلیلگران در باب کاهش گرایشات دینی و کاهش معنویت در اثر بحران کرونا دقیق نیست.
شیخی در پایان درباره ارزیابی عملکرد دولت‌های اروپایی و آمریکا را در مدیریت بحران کرونا عنوان کرد:وضعیت کنونی این کشورها آیینه تمام‌نمای عملکردشان است البته همه دولت‌های اروپایی در یک وضعیت مشابه قرار ندارند به طور مثال دولت آلمان از دولت‌هایی همانند اسپانیا و ایتالیا بسیار موفق‌تر بوده اما آنچه که باید مورد توجه قرار بگیرد این است که اتحادیه اروپا واقعاً ناکارآمدی خودش را بار دیگر در این بحران نشان داد.
در کشورهایی همانند ایتالیا و اسپانیا احساسات ضد اتحادیه تقویت شد که در راستای همان گزاره تقویت ناسیونالیسم و تمرکز بر داخل است و در آمریکا در اثر سیاست‌های غلط ترامپ و به طورکلی سیاست‌های سلامت در نظام سیاسی آمریکا مردمان بسیاری قربانی شده‌اند و اکنون آمریکا در رتبه اول جهانی مبتلایان و قربانیان کرونا را دارد و طبق آخرین نظرسنجی‌ها در آمریکا هم نشان از نارضایتی از اقدامات ترامپ وجود دارد.
به طور نمونه ۶۵ درصد در نظرسنجی پیو معتقدند که ترامپ بسیار آهسته عمل کرده و یا نظرسنجی گالوپ نشان می‌دهد محبوبیت او نسبت به یک ماه قبل ۶ درصد کاهش یافته است و حدود ۵۷ درصد مردم آمریکا اقدامات او را تأیید نمی‌کنند.
بحران کرونا هیمنه علمی و تکنولوژیکی غرب در اذهان بسیاری از مردمان دنیا را دستخوش تردید و تغییر کرده و توجه به دین، خدامحوری و استحکام اعتقادات قلبی مردم را افزایش داده است.
