محمد اسدبگی و امیر رجائی | طراحی نظام رتبه‌بندی دانشگاهی در تراز تمدن اسلامی

نظام­‌های رتبه‌بندی دانشگاهی نقش بی‌­بدیلی در جهت‌­دهی به فعالیت‌­های دانشگاه‌­ها و جامعه دانشگاهی دارند. از حکمرانی نظام‌­های رتبه­‌بندی بین‌­المللی بر فضای دانشگاه‌­های کشورهای مختلف دنیا بیش از یک دهه می­‌گذرد و در این بین دانشگاه­‌های بسیاری تمام تلاش خود را برای قرار گرفتن در آن­ها انجام داده‌­اند، و خواسته یا ناخواسته در جهت دستیابی به اهداف آن­ها کوشیده‌­اند. اما گذشت بیش از یک دهه و نگاهی به تاثیر نظام­‌های رتبه­‌بندی بین‌­المللی در عملکرد دانشگاه­‌ها نشان دهنده، محقق نشدن اهداف نظام علم و فناوری از سوی دانشگاه‌­ها می‌­باشد. همچنین تجویز شاخص‌­هایی یکسان از سوی نظام‌­های رتبه­‌بندی بین‌­ا­لمللی برای تطبیق عملکرد دانشگاه­‌های مختلف دنیا با آن، شاید برای نظام­‌های رتبه­‌بندی و تدوین­‌کنندگان آن­ها مناسب و سودمند باشد، اما برای کشورهایی که اهدف متفاوتی از نظام‌­های رتبه­‌بندی بین‌­المللی برای خود ترسیم نموده‌­اند، چندان مطلوب به نظر نمی‌­رسد. این امر در بستر نظام علم و فناوری جمهوری اسلامی ایران بسیار پر رنگ­تر نیز می­‌باشد. چرا که سیاست­‌ها و برنامه‌­های نظام علم و فناوری کشورمان که برگرفته از سیاست‌­های کلی ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری است، کاملا مشخص می‌­باشد که دانشگاه‌­ها و مراکز آموزش عالی نیز باید در آن جهت حرکت نمایند.

نبود نظام رتبه­‌بندی متناسب با دانشگاه تمدن ساز، که با توجه به شرایط فرهنگی کشورمان از سوی امام خمینی (ره) و رهبر معظم انقلاب به عنوان بهترین گزینه (نبود نظام رتبه‌­بندی متناسب با زیست‌بوم فرهنگی و علمی کشور) برای پیشبرد اهداف نظام مطرح است، یکی از علل رفتن دانشگاه‌­ها به سوی نظام­‌های رتبه‌­بندی بین‌­المللی می­‌باشد. طراحی الگوی نظام­ رتبه­‌بندی متناسب با زیست بوم فرهنگی و علمی کشور می­تواند در جهت‌­دهی به فعالیت‌­های دانشگاه­­‌ها و جامعه دانشگاهیان بسیار مفید واقع شده و دستیابی به اهداف نظام علم و فناوری کشور را در پی داشته باشد. بدین منظور، سؤال‌های پزوهش به شرح ذیل می‌باشد:

مبانی، تجارب، نقائص و آسیب­‌های نظام‌­های رتبه­‌بندی دانشگاهی چیست؟
الگوی دانشگاه تراز تمدن اسلامی چگونه است؟
نظام رتبه­‌بندی دانشگاه تراز تمدن اسلامی دارای چه معیارها و شاخص‌­هایی است؟
اعتبار ملاک‌­ها و شاخص‌­های نظام رتبه‌­بندی دانشگاه تراز تمدن اسلامی چگونه است؟
وزن هر یک از معیارها و شاخص‌­های شناسایی شده­ نظام رتبه‌­بندی دانشگاه تراز تمدن اسلامی چگونه است؟